Przedsiębiorca na prawach konsumenta

Kim jest przedsiębiorca a kim konsument?

Jako konsumenta możemy rozumieć osobę fizyczną dokonującą zakupów, które nie są bezpośrednio związane z jej działalnością gospodarczą bądź zawodową. Polskie prawo obejmuje konsumentów najszerszą ochroną, gdyż są oni uznawani za mniej profesjonalną stronę transakcji, a tym samym wymagającą większej ochrony.

Przedsiębiorcą natomiast jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorcy w transakcjach z innym przedsiębiorcą nie podlegają takiej ochronie jak konsumenci. Wynika to z faktu, że obie strony są uznawane za profesjonalne, a tym samym równe sobie, a umowa między nimi zawarta może być dowolnie sformułowana.

Przedsiębiorca jako konsument – kogo dotyczą zmiany?

Od 1 stycznia 2021 roku osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, która jest zarejestrowana w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), w niektórych przypadkach mogą być traktowani jak konsumenci.

Aby podlegać ochronie jaką dają prawa konsumenta, muszą zostać spełnione pewne warunki. Przede wszystkim, jak już zostało wspomniane, zmiany dotyczą osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Nie obejmują one spółek handlowych, natomiast mogą dotyczyć wspólników spółek cywilnych. Wynika to z faktu, że spółka cywilna opiera się na umowie zawartej między osobami fizycznymi, które to jako przedsiębiorcy działają w jej imieniu, a sama spółka nie posiada osobowości prawnej i nie stanowi osobnego bytu.

Kolejnym istotnym warunkiem jest data zawarcia umowy, gdyż nabycie praw konsumenta przez przedsiębiorcę dotyczy wyłącznie umów zawartych od stycznia 2021 roku. Oznacza to, że nawet jeśli umowa trwa po wprowadzeniu zmian, ale została zawarta przed 2021 rokiem, przedsiębiorca nie może dochodzić swoich praw jako konsument. Dotyczy to zarówno aneksów jak i cesji podpisanych po tej dacie, gdyż nie stanowią one nowej umowy, a kontynuację wcześniej zawartej.

Trzecim warunkiem jest charakter zawieranej umowy. Umowa ta, bezpośrednio związana z prowadzoną działalnością gospodarczą, nie może posiadać dla kupującego charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności.

Czym jest zawodowy charakter umowy?

Zawodowy charakter umowy oznacza, że towary lub usługi kupowane przez przedsiębiorcę są związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. W takiej transakcji, kupujący przedsiębiorca uznawany jest za profesjonalistę i tym samym nie podlega ochronie jako konsument.

Według ustawodawcy, określanie charakteru zawieranej umowy będzie wymagało indywidualnej interpretacji, a szczególnym kryterium oceny, mają być kody PKD umieszczone przez przedsiębiorców w CEIDG. Takie rozwiązanie może jednak dla sprzedawców rodzić wiele problemów, które wiązałyby się z koniecznością ciągłego monitorowania i weryfikowania kodów PKD kupujących, czy też opierania się na oświadczeniu kupującego, które w przypadku oświadczenia nieprawdy nie wywoła żadnych skutków. Innymi słowy, czynność można określić jako uboczną, incydentalną względem czynności przedmiotowo wyznaczających zakres prowadzonej działalności gospodarczej (np. zawarcie umowy leasingu samochodu przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność fryzjersko-kosmetyczną).

Co po zmianach zyskują przedsiębiorcy?

Dzięki nabyciu niektórych praw konsumentów, przedsiębiorcy na prawach konsumenta otrzymają przede wszystkim:

• ochronę przed zamieszczanymi w umowach klauzulami abuzywnymi,
• możliwość skorzystania z rękojmi za wady prawne i fizyczne,
• możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.

Przed wprowadzonymi zmianami, żadne z powyższych nie dotyczyło jednoosobowych działalności gospodarczych, przez co często przedsiębiorcy traktowani byli niesprawiedliwie. Mimo prowadzenia działalności, w niektórych kwestiach dysponowali wiedzą równą wiedzy konsumenta, a mimo to nie podlegali żadnej ochronie z tego tytułu.

Klauzule niedozwolone

Klauzule niedozwolone (abuzywne) to umieszczane w umowach zapisy, które nie zostały indywidualnie ustalone z klientem, a naruszają jego interesy lub są niezgodne z dobrymi obyczajami. Jeśli w umowie z konsumentem znajdują się takie zapisy, nie są one dla konsumenta wiążące.

Zakaz stosowania w umowach klauzul abuzywnych nie dotyczy umów o charakterze zawodowym zawieranych między przedsiębiorcami. Przykładem klauzuli niedozwolonej jest uprawnienie przedsiębiorcy do jednostronnej zmiany umowy, zawartej między nim a konsumentem, bez podania ważnej przyczyny.

Rękojmia za wady

Do 2021 roku sprzedający, w umowie z innym przedsiębiorcą, mógł znacznie ograniczyć lub całkowicie wyłączyć możliwość skorzystania z rękojmi przez kupującego przedsiębiorcę w przypadku stwierdzenia wad towaru.

Wprowadzone zmiany sprawiły, że w transakcjach z przedsiębiorcami-konsumentami, sprzedawca ma obowiązek:

• rozpatrzyć reklamację z tytułu rękojmi w ciągu 14 dni – w przypadku braku informacji o decyzji w tym terminie, uznaje się, że reklamacja została uznana,
• uwzględnić domniemanie istnienia wady bądź jej przyczyny w momencie wydania towaru kupującemu, jeśli została stwierdzona w ciągu roku od wydania – kupujący przedsiębiorca nie musi udowadniać sprzedającemu istnienia wady oraz nie traci on rękojmi w przypadku, gdy nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu.

Odstąpienie od umowy zawartej na odległość

Do momentu nadania przedsiębiorcom niektórych praw konsumenta, nie obowiązywało ich również tzw. prawo do namysłu, czyli prawo do odstąpienia bez podania przyczyny w terminie 14 dni, od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy. Istotne jest również, że jeśli przedsiębiorca zaniedba obowiązek poinformowania klienta o obowiązującym terminie odstąpienia, termin ten zostaje wydłużony do aż 12 miesięcy.